Dawno temu grupa brodaczy, z nadętym żaglem i ego, przemierzyła szlak morski do Indii. Portugalia stała się potęgą. Jednak pomysł konstrukcji kompleksu Hieronimitów zrodził się jeszcze przed podróżą Vasco da Gama.
Krużganek Klasztoru Hieronimitów, Belém, Lizbona, fot. Karolina Piórkowska
Nowe Betlejem w Portugalii
Król Manuel I – mesjasz na samym krańcu Europy – marzył o Nowym Betlejem, intratnym małżeństwie i iberyjskiej potędze bez granic. Wiecznie nienasycony, z rękami długimi – aż za kolana, Pragnął pochówku na miarę swoich zapędów. Chciał przypodobać się teściom, zdobyć rękę kastylijskiej księżniczki i spłodzić syna, który będzie przebierał w koronach. Nie przewidział jednak, że na stałe zapisze się w portugalskim duchu i… architekturze.
Styl manueliński
Styl manueliński to kamienna koronka i złożony architektoniczny kod. Co ciekawe pierwotnie nie odwoływał się on bezpośrednio do mitycznej walki Portugalczyków z oceanem. Finezyjne zdobienia miały głosić, przede wszystkim, chwałę swoich fundatorów. Wszechobecna sfera armilarna czy Krzyż Zakonu Chrystusa to tylko niektóre z monarszych pieczątek.
Styl manueliński możemy podziwiać nie tylko w Lizbonie
Kościół św. Jana Chrzciciela, Tomar
Nie brakło w nim też wszystkich świętych, motywów pasyjnych i bujnej biblijnej flory. Odpowiedni dobór symboli stanowił piękną formę rezerwacji miejscówki w niebiosach. Manuel, co prawda chełpił się swoim bogactwem, ale, na potrzeby godnego życia po życiu, ubolewał nad marnością rzeczy materialnych.
Alcachofra, czyli karczoch, symbol odrodzenia i zmartwychstania
Granat to symbol życia, płodności, w kulturze chrześcijańskiej odnoszony był do Matki Boskiej
Smok, który zjada własny ogon, możliwe odniesienie do Uroborosa – symbolu czasu, wieczności, odradzającego się życia, nieskończoności, wiecznego powrotu i zjednoczenia przeciwieństw. Uroboros gryząc własny ogon wskazuje, że koniec w procesie wiecznego powtarzania odpowiada początkowi.
Lektura stylu manuelińskiego jest fascynującą przygodą!
Portal Główny Kościoła Matki Boskiej z Restelo (część Kompleksu kościelno-klasztornego Hieronimitów), Belém, Lizbona, fot. Karolina Piórkowska
Detal, Capelas Imperfeitas, Mosteiro da Batalha
Skąd wzięła się nazwa stylu?
Sam termin “Manuelino” powstał dopiero w XIX wieku. Z duchem Romantyzmu styl zyskał swoje egzotyczne oblicze¹. Pojawiły się liany, liny, muszle, kotwice i inne marynarskie gadżety – wszak gdyby nie marynarze, kompleks, by nie powstał.
